źródło: Okładka DVD "Fogo no Musseque" reż. Jorge Antonio
KUDURO – jest jedyną elektroniczną muzyką, obok Kwaito z RPA o rodowodzie afrykańskim. Nazwa pochodzi najprawdopodobniej od portugalskiego cu duro, co oznacza twardy tyłek. Początki sytuują się w latach 90-tych XX wieku. Istnieje spór, co do źródeł tego stylu, współistnieje kilka mitów założycielskich. Najczęściej początki Kuduro wiąże się z postacią muzyka Tony Amado, który złożył pierwsze beaty inspirowane Techno i Housem ale bazując na tradycji muzyki angolskiej. DJ SeBem wprowadził melorecytacje i zapoczątkował zainteresowanie tym rodzajem muzyki wydając „A Felicidade”, która była pierwszą produkcją o zasięgu ponad lokalnym, dotarła też do Europy. Słychać także głosy, że Kuduro jest naturalną kontynuacją stylu, o nazwie Batida, który w latach 80-tych dominował w wielu klubach Luandy. Nie ulega jednak wątpliwości, że Kuduro rozpowszechniło się i przetrwało, zyskując największe poparcie w biednych dzielnicach Luandy – musseques, poprzez promocję w lokalnej rozgłośni Rádio Luanda.
Kuduro, obok kultury Hip Hop i Reggae, należy do najpopularniejszych gatunków muzycznych w Afryce. Mimo powierzchownych podobieństw, głównie w sferze wizualnej (stroje, fryzury, styl chodzenia, afirmacja stylu życia klasy wyższej, epatowanie i otaczanie się dobrami luksusowymi) do Hip Hopu, obie sceny koegzystują obok siebie i nie ulegają wymieszaniu. Kuduro podobnie jak Hip Hop nie stawia na wspólną ekstazę, imprezę, hedonizm w rozumieniu kultury Rave, lecz podkreśla indywidualizm. Kiluanji Kia Henda angolski artysta fotograf i twórca video mówiąc o różnicach pomiędzy Hip Hopem i Kuduro wskazuje: „Hip Hop z Angoli mówi o życiu w Luandzie, Kuduro jest życiem w Luandzie”.
Obok drobnych zapożyczeń z Hip Hopu Kuduro inspirowane w dużej mierze europejską muzyką elektroniczną, czerpie także z nurtów muzycznych powstałych w Angoli w latach 50-tych i później (Kizomba, Semba, Tarraxinha, Kazukuta, Rebenta) inspirowanych w tamtym czasie również muzyką europejską a także tradycyjną muzyką afrykańską. Afrykańskie odniesienia w Kuduro to przede wszystkim warstwa dźwiękowa ale także bit afrykańskiej perkusji odpowiednio przyspieszony i zintensyfikowany oraz polirytmia charakterystyczna dla muzyki tej muzyki.
Kuduro dzieli się na rodzaje i odłamy. Główny podział to Kuduro Luandese, które powstaje w Angoli oraz Kuduro Lisboeta powstające na przedmieściach Lizbony zamieszkałych przez imigrantów afrykańskich pierwszej, drugiej czy trzeciej generacji. Kuduro Lisboeta, jest często pogardliwie nazywane Kuduro Branco (Białe Kuduro) ponieważ jest specjalnie zmiękczane, tonowane i dostosowywane do sprzedaży na rynku europejskim. Przykładem takiego Kuduru jest odnoszący sukcesy nie tylko w Europie zespół Buraka Som Sistema.
Warstwa tekstowa jest dość różnorodna. Teksty śpiewane są głównie w Calão, mieszance języka kimbundu (należy do grupy języków Bantu) i języka portugalskiego, używanego głównie w biedniejszych dzielnicach Luandy, ale wiele piosenek śpiewana jest również po portugalsku. Tematem jest głównie rzeczywistość „tu i teraz”, stosunki panujące na danej ulicy, dzielnicy, porachunki między gangami ale równie często przekaz jest szerszy i dotyczy krytyki społecznej i politycznej, co doprowadzało już do sytuacji cenzurowania piosenek przez angolskie media (np. Dog Murras).
Równolegle do warstwy muzycznej i tekstowej Kuduro rozwinęło się także w styl tańca. Tu również kilka elementów zostało zapożyczonych z Hip Hopu np.: poping - udawanie robota, locking - gwałtowne, dzikie ruchy, i z Break Dancu np. pojedynki tancerzy. Taniec Kuduro jest konwulsyjny, bardzo szybki, agresywny. Sprawia wrażenie nieporadnego i nie jest rytmiczny. Zarówno ciało tancerza, jak same sekwencje sprawiają wrażenie posiadania defektu. Widać tu inspiracje fizjologią, dzikością, życiem codziennym, doświadczaniem codzienności. Kuduro staje się próbą postawienia granic swojemu ciału, igraniem z ciałem, doprowadzaniem go do granic możliwości. W wideoklipach często pojawiają się osoby niepełnosprawne, często również w tańcu imituje się kalectwo, deformacje, grymasy twarzy. Pojawia się brutalność np.: policzkowanie się, padanie na ziemię, rzucanie o ziemię innym tancerzem, imitacje bijatyk, naśladowanie maszerującego wojska. Obecnie niektóre ruchy utworzyły kanon (np.: Loiça, Kebrado, Tixo, Mauro) i można się ich nauczyć w licznych na całym świecie szkołach tańca Kuduro.
Najważniejsi artyści:
Dj Sebem, DJ Znobia, Dog Murras, Os Lambas, Gata, Costuleta, Aggressiva, Helder – Rei do Kuduru, Normal Nada, Puto Prata, Tony Amado...
